ارزهای دیجیتال در ایران با وجود چالش‌های تحریم، قوانین نامشخص و نوسانات بازار، به بخش مهمی از اقتصاد دیجیتال تبدیل شده‌اند. گزارش سالانه ارزدیجیتال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که ۴۱.۹ درصد از ایرانیان در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند و امیدواری گسترده‌ای به آینده آن دارند. آیا ایران میتواند به قطب جهانی رمزارزها تبدیل شود؟
به گزارش اقتصاد آنلاین، در سال‌های اخیر، ارزهای دیجیتال به یکی از موضوعات داغ اقتصادی و فناوری در ایران تبدیل شده‌اند. افزایش آگاهی عمومی، رشد سرمایه‌گذاری‌های فردی و توسعه کسب‌وکارهای مرتبط با بلاکچین نشان می‌دهد که رمزارزها دیگر تنها یک ابزار مالی برای سودهای کوتاه‌مدت نیستند، بلکه به بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد دیجیتال کشور تبدیل شده‌اند. با این حال، چالش‌های متعددی از جمله تحریم‌های بین‌المللی، قوانین نامشخص داخلی، نوسانات شدید بازار و مشکلات زیرساختی، بر سر راه کاربران و فعالان این حوزه قرار دارد.
گزارش سالانه ارزدیجیتال در سال ۱۴۰۳، تصویری جامع از وضعیت رمزارزها در ایران ارائه می‌دهد. این گزارش بر اساس تحلیل داده‌های میدانی، بررسی رفتار کاربران، وضعیت کسب‌وکارهای مرتبط و روندهای جهانی، دیدگاهی عمیق درباره وضعیت فعلی و آینده این بازار در ایران ترسیم می‌کند. در این گزارش، به نفوذ گسترده ارزهای دیجیتال در بین مردم، الگوهای سرمایه‌گذاری، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی این صنعت پرداخته شده است.
نفوذ ارزهای دیجیتال در ایران
ایرانی‌ها به‌طور گسترده‌ای با ارزهای دیجیتال آشنا شده‌اند. حدود ۸۹.۲ درصد از جامعه هدف با این حوزه آشنایی دارند و ۴۱.۹ درصد از آن‌ها تجربه سرمایه‌گذاری در این بازار را داشته‌اند.
تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای مختلف مالی نشان می‌دهد که ارزهای دیجیتال با سهم ۴۱.۹ درصدی، محبوب‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری در میان پاسخ دهندگان است. پس از آن، بازار سرمایه با ۲۰.۳ درصد و بازار سکه و طلا با ۱۶.۱ درصد، در رتبه‌های بعدی محبوبیت قرار دارند.
سهم ۴۱.۹ درصدی ارز دیجیتال نسبت به مدت زمان فراگیری این بازار، نشان از آغاز مسیر تحولی بازار مذکور بوده که انتظار می‌رود با گذشت زمان، سهم بیشتری را از آن خود کند.
این یعنی صنعت ارزهای دیجیتال، علی رغم نوپا بودن، به یکی از بخش های قابل توجه اقتصاد ایران تبدیل شده است. چرا که این صنعت سهم ۱.۸۳ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است که نشان دهنده اهمیت روزافزون آن در اقتصاد ملی است. واضحا این جایگاه، ضرورت توجه سیاست گذاران به تدوین چارچوب های قانونی و نظارتی متناسب را دوچندان می کند.
پراکندگی جغرافیایی سرمایه‌گذاری
تحلیل‌های انجام‌شده در گزارش سالانه ارزدیجیتال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال در سراسر کشور توزیع نسبتا گسترده‌ای دارد و محدود به کلان‌شهرها یا گروه‌های خاصی از جامعه نیست.
استان کردستان با ۵۷.۴ درصد و هرمزگان با ۵۳.۸ درصد بیشترین نرخ مشارکت در سرمایه‌گذاری رمزارزها را دارند. همچنین، تهران با ۴۰.۹ درصد و البرز با ۴۶.۹ درصد از دیگر استان‌هایی هستند که سهم بالایی از مشارکت در بازار رمزارزها دارند. در سوی دیگر، برخی استان‌ها مانند قم، ایلام و چهارمحال و بختیاری کمترین میزان مشارکت در این بازار را داشته‌اند.
سود و زیان سرمایه‌گذاران
تقریبا ۵۵ درصد از سرمایه‌گذاران رمز ارزها سودآور بوده‌اند، درحالی‌که ۳۲.۴ درصد از افراد سودی بین ۱۰ تا ۵۰ درصد کسب کرده‌اند و ۱۶.۲ درصد از سرمایه‌گذاران بیش از ۲۰۰ درصد سود کرده‌اند. البته، ۸.۵ درصد از کاربران ضررهای بالای ۵۰ درصدی داشته‌اند که نشان‌دهنده ریسک بالای این بازار است.
گزاره‌ای که به خوبی نشان می‌دهد در کنار فراگیری این بازار، تقریبا نیمی از فعالان بازار زیان شناسایی می‌کنند که لزوم گسترش آموزش بیش از پیش عیان می‌شود و اهمیت بررسی چالش‌های پیش روی این صنعت را برجسته می‌کند.
چالش‌های کاربران ایرانی در حوزه رمزارزها
با رشد بازار ارزهای دیجیتال در ایران، کاربران ایرانی نیز به میزان قابل‌توجهی به این حوزه علاقه‌مند شده‌اند. بااین‌حال، همچنان چالش‌های متعددی در مسیر سرمایه‌گذاری، خریدوفروش و استفاده از رمزارزها در کشور وجود دارد که باعث شده این بازار برای کاربران ایرانی پیچیده‌تر و پرریسک‌تر از سایر کشورها باشد.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کاربران ایرانی در حوزه رمزارزها، تحریم‌های بین‌المللی است. به دلیل تحریم‌های مالی و اقتصادی، بسیاری از صرافی‌های بین‌المللی، از جمله بایننس، کوین‌بیس، کراکن و FTX، خدمات خود را برای کاربران ایرانی محدود کرده‌اند. آن‌ها با تشخیص IPهای ایرانی، حساب کاربران را مسدود کرده و دارایی‌های آن‌ها را فریز می‌کنند.همچنین بسیاری از صرافی‌ها برای احراز هویت، مدارک هویتی معتبر درخواست می‌کنند که کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند ارائه دهند. بسیاری از حساب‌های کاربران ایرانی در صرافی‌ها مسدود شده و کاربران مجبور شده‌اند از روش‌های جایگزین مانند استفاده از VPN،VPS یا هویت‌های جعلی استفاده کنند؛ روش‌هایی که خطرات امنیتی زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد.
از این رو صرافی‌های داخلی رشد یافتند اما واضحا خود آن‌ها نیز با چالش‌هایی مواجه هستند. به طوری که کماکان ۴۲ درصد از کاربران ایرانی، صرافی‌های خارجی را به داخلی ترجیح می‌دهند.
برخی از صرافی‌های ایرانی توانسته‌اند میلیون‌ها کاربر جذب کنند، اما این کسب‌وکارها همچنان با چالش‌هایی از جمله نبود قوانین شفاف، فشارهای نظارتی، و محدودیت در دسترسی به درگاه‌های بانکی مواجه هستند.
نقش دولت و سیاست‌گذاری‌ها در آینده بازار رمزارزها
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر آینده ارزهای دیجیتال در ایران، سیاست‌های دولت است. دولت ایران در برخی مقاطع، اقدام به مسدودسازی برخی صرافی‌ها کرده است، اما درعین‌حال، بانک مرکزی نیز اعلام کرده که امکان استفاده از رمزارزها برای برخی تراکنش‌های بین‌المللی را بررسی می‌کند. این تناقض در سیاست‌گذاری‌ها باعث شده که سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها دچار سردرگمی شوند.
با این حال امیدواری قابل توجه ایرانیان به آینده ارزهای دیجیتال مطلوب است. داده‌های جمع آوری شده در سطح ملی نشانگر نگرش مثبت و امیدوارکننده اکثریت قابل توجه ایرانیان به آینده ارزهای دیجیتال است.
۵۵ درصد از جامعه آماری تمایل به افزایش فعالیت خود در این حوزه دارند و ۴۰ درصد دیگر نیز قصد حفظ سطح فعلی فعالیت خود را دارند. تنها بخش بسیار کوچکی از جامعه آماری به دنبال کاهش یا توقف فعالیت خود هستند. این نسبت پایین نشان دهنده آن است که علی رغم نوسانات و چالش های موجود در بازار ارزهای دیجیتال، اکثریت قریب به اتفاق کاربران ایرانی همچنان به آینده این حوزه خوش بین هستند.
فضای رشدی که ایران در حوزه ارزهای دیجیتال دارد به اندازه‌ای است که همزمان هم میتواند برای کسب وکارهای ایران یک فرصت بی نظیر ایجاد کند و هم این فرصت را پدید می آورد که کشورمان به یک قطب جهانی بدل گردد.
به طوری که در ایران ۲۲ میلیون نفر وارد بازار ارز دیجیتال شده‌اند؛ عددی که در کشور آمریکا ۴۴ میلیون نفر است که با توجه به مقیاس بسیار بزرگ‌تر آمریکا، مهر تاییدی بر فضای رشدی این صنعت خواهد بود.
کلام آخر
گزارش سالانه رمزارزها در ایران نشان می‌دهد که این بازار با وجود چالش‌های فراوان، همچنان در مسیر رشد قرار دارد. مشارکت گسترده کاربران ایرانی در ایردراپ‌ها، سرمایه‌گذاری‌های گسترده در رمزارزها و افزایش آگاهی عمومی نشان می‌دهد که این حوزه به بخش مهمی از اقتصاد دیجیتال ایران تبدیل شده است.
بااین‌حال، مسیر پیش روی رمزارزها در ایران به سیاست‌های دولت، رویکردهای نظارتی و میزان پذیرش فناوری بلاکچین در زیرساخت‌های مالی کشور بستگی دارد. درصورتی‌که دولت قوانین شفاف‌تری برای این حوزه تدوین کند و از فناوری‌های نوین حمایت نماید، ایران میتواند به یکی از بازیگران مهم در بازار جهانی رمزارزها تبدیل شود.
