در عصر ارتباطات دیجیتال، تلگرام به عنوان یکی از پیشگامان پیام‌رسانی امن و چند منظوره، توجه میلیون‌ها کاربر را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. این پلتفرم که در سال ۲۰۱۳ توسط برادران دوروف راه‌اندازی شد، با ترکیبی هوشمندانه از امنیت پیشرفته، قابلیت‌های متنوع و رابط کاربری ساده، به سرعت به یکی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های پیام‌رسان تبدیل شده است.

تلگرام با بیش از ۹۵۰ میلیون کاربر فعال در سال ۲۰۲۴، نه تنها یک پیام‌رسان ساده نیست، بلکه یک اکوسیستم کامل برای ارتباطات، اشتراک‌گذاری محتوا و حتی تجارت الکترونیک است. ویژگی‌های منحصر به فرد تلگرام، از جمله چت‌های مخفی با رمزنگاری سرتاسری، کانال‌های عمومی با ظرفیت نامحدود، و قابلیت ایجاد ربات‌های کاربردی، آن را از سایر رقبا متمایز کرده است.

یکی از نقاط قوت اصلی تلگرام، تمرکز آن بر حفظ حریم خصوصی کاربران است. برخلاف بسیاری از پلتفرم‌های دیگر، تلگرام به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به اشتراک‌گذاری شماره تلفن خود، در گروه‌ها و کانال‌ها فعالیت کنند. این ویژگی، همراه با سیاست‌های سختگیرانه حفظ حریم خصوصی، تلگرام را به انتخابی ایده‌آل برای افرادی تبدیل کرده است که نگران امنیت اطلاعات شخصی خود هستند.

در این مقاله، به بررسی دقیق ویژگی‌های تلگرام، مقایسه آن با سایر پیام‌رسان‌های محبوب، و تحلیل نقاط قوت و ضعف این پلتفرم در زمینه امنیت و کاربردپذیری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا دریابید چرا تلگرام به یکی از بازیگران اصلی در عرصه ارتباطات دیجیتال تبدیل شده است و چگونه می‌تواند نیازهای ارتباطی شما را در دنیای پرسرعت امروز برآورده سازد.

تلگرام در مقابل واتساپ — جنگ رمزنگاری

نکات کلیدی

• تمام ارتباطات در واتساپ، از جمله پیام‌های متنی، تماس‌ها و رسانه‌ها، به طور پیش‌فرض با استفاده از پروتکل بسیار امن سیگنال، رمزنگاری سرتاسری می‌شوند.
• تلگرام به کاربران اجازه می‌دهد بدون افشای شماره تلفن خود در گفتگوهای گروهی و کانال‌ها شرکت کنند، که آن را به انتخابی ترجیحی برای افرادی که اولویت‌شان حفظ گمنامی است، تبدیل می‌کند.
• واتساپ با مشکلات آسیب‌پذیری‌های روز صفر مواجه شده است، در حالی که پروتکل رمزنگاری سفارشی MTProto تلگرام به دلیل عدم بررسی گسترده مانند پروتکل سیگنال واتساپ مورد انتقاد قرار گرفته است.
• اگر رمزنگاری قوی به صورت پیش‌فرض اصلی‌ترین نگرانی شماست، واتساپ ممکن است انتخاب بهتری باشد. با این حال، اگر گمنامی و تنظیمات حریم خصوصی انعطاف‌پذیر برایتان مهم‌تر است، تلگرام می‌تواند مناسب‌تر باشد.

واتساپ چیست؟

واتساپ محبوب‌ترین پلتفرم پیام‌رسانی در جهان است که تا آگوست ۲۰۲۴ بیش از ۲.۲۴ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد.

این اپلیکیشن در سال ۲۰۰۹ توسط جان کوم و برایان اکتون، کارمندان سابق یاهو، با هدف ایجاد یک پلتفرم پیام‌رسانی ساده و بدون تبلیغات تأسیس شد. بنیانگذاران از ماهیت شلوغ و اغلب مزاحم ابزارهای ارتباطی موجود ناراضی بودند، بنابراین تصمیم گرفتند اپلیکیشنی بسازند که تجربه کاربری و حریم خصوصی را در اولویت قرار دهد.

در ابتدا، واتساپ به عنوان یک ابزار به‌روزرسانی وضعیت طراحی شد که کاربران می‌توانستند به دیگران اطلاع دهند که مشغول چه کاری هستند. از اینجا بود که نام خود را گرفت – بازی با عبارت “What’s up؟” (چه خبر؟).

با این حال، پس از اینکه کوم و اکتون تقاضا برای یک جایگزین کارآمد و مبتنی بر اینترنت برای پیامک سنتی را تشخیص دادند، این اپلیکیشن به سرعت به یک پلتفرم پیام‌رسانی تکامل یافت. این تغییر منجر به رشد سریع واتساپ شد که توسط سادگی، قابلیت اطمینان و تعهد به عدم نمایش تبلیغات هدایت می‌شد.

صعود واتساپ شگفت‌انگیز بود و توسط رابط کاربری آسان و پذیرش گسترده گوشی‌های هوشمند تقویت شد. تا سال ۲۰۱۴، تنها پنج سال پس از راه‌اندازی، این اپلیکیشن ۴۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه جذب کرده بود. این گسترش سریع توجه متا (قبلاً فیسبوک) را به خود جلب کرد که در سال ۲۰۱۴ واتساپ را با قیمت خیره‌کننده ۱۹ میلیارد دلار خریداری کرد – یکی از بزرگترین خریدهای فناوری در تاریخ.

موفقیت این اپلیکیشن در توانایی آن برای ارائه یک کانال ارتباطی امن و رمزنگاری شده است که هم رایگان و هم در پلتفرم‌های مختلف از جمله اندروید، iOS و مرورگرهای وب قابل دسترسی است. کاربران می‌توانند پیام‌های متنی ارسال کنند، تماس‌های صوتی و تصویری برقرار کنند، تصاویر، ویدیوها و اسناد را به اشتراک بگذارند و حتی در برخی مناطق پرداخت انجام دهند.

با این حال، واتساپ به هیچ وجه انحصار بازار را در اختیار ندارد.

تلگرام چیست؟

در حالی که واتساپ همچنان بر بازار تسلط دارد، نرخ رشد آن در مقایسه با سال‌های قبل به طور قابل توجهی کاهش یافته است. در این میان، تلگرام، رقیب کمتر شناخته شده واتساپ، به سرعت محبوبیت پیدا کرده و تا اواسط سال ۲۰۲۴ به ۹۵۰ میلیون کاربر فعال ماهانه رسیده است.

تلگرام که در سال ۲۰۱۳ توسط برادران نیکلای و پاول دوروف، سازندگان شبکه اجتماعی روسی VKontakte (VK) راه‌اندازی شد، با تمرکز بر حریم خصوصی و امنیت طراحی شده است. برادران دوروف با نگرانی‌های فزاینده در مورد نظارت دولتی و نیاز به یک پلتفرم ارتباطی که اطلاعات کاربران را به خطر نیندازد، انگیزه پیدا کردند.

تلگرام ویژگی‌های متنوعی ارائه می‌دهد که آن را از رقبایش متمایز می‌کند. این اپلیکیشن به خاطر رمزنگاری قوی خود، به ویژه در چت‌های مخفی که در آن پیام‌ها می‌توانند پس از مدت زمان مشخصی به طور خودکار حذف شوند، شناخته شده است.

کاربران همچنین می‌توانند کانال‌هایی برای پخش پیام به مخاطبان گسترده ایجاد کنند، به گروه‌های عمومی یا خصوصی بپیوندند و از ربات‌ها برای انجام وظایف خودکار مختلف استفاده کنند. این ویژگی‌ها، همراه با API باز اپلیکیشن، آن را به محبوب کاربران فنی و کسانی که اولویت‌شان حفظ حریم خصوصی است، تبدیل کرده است.

رشد تلگرام به ویژه در مناطقی که کاربران به دنبال جایگزین‌هایی برای اپلیکیشن‌های اصلی مانند واتساپ هستند، قابل توجه بوده است. این اپلیکیشن رشد قابل توجهی در بازارهایی مانند هند، برزیل، روسیه، اوکراین و اندونزی داشته است.

این افزایش کاربران را می‌توان به انعطاف‌پذیری تلگرام، ویژگی‌های حفظ حریم خصوصی و توانایی میزبانی جوامع بزرگ نسبت داد که به ویژه در مناطقی با مشارکت دیجیتالی بالا جذاب است.

درک رمزنگاری سرتاسری (E2EE)

رمزنگاری سرتاسری روشی است که هم واتساپ و هم تلگرام برای امن کردن ارتباطات از آن استفاده می‌کنند.

این نوع رمزنگاری که با معرفی پروتکل سیگنال محبوب شد، اطمینان می‌دهد که فقط فرستنده و گیرنده پیام می‌توانند محتوای آن را بخوانند و از دسترسی هر کسی – از جمله ارائه‌دهنده خدمات – به داده‌ها جلوگیری می‌کند.

رمزنگاری سرتاسری با رمزگذاری داده‌ها روی دستگاه فرستنده و حفظ رمزنگاری آن در طول مسیر شبکه کار می‌کند، و فقط روی دستگاه گیرنده رمزگشایی می‌شود. این فرآیند شامل استفاده از کلیدهای رمزنگاری است:

• کلید عمومی: فرستنده از کلید عمومی گیرنده برای رمزگذاری پیام استفاده می‌کند.
• کلید خصوصی: کلید خصوصی گیرنده، که فقط خودش در اختیار دارد، پیام را رمزگشایی می‌کند.

این سیستم اطمینان می‌دهد که حتی اگر داده‌ها در حین انتقال رهگیری شوند، توسط هیچ کسی که کلید رمزگشایی صحیح را ندارد – از جمله ارائه‌دهنده خدمات، هکرها یا نهادهای دولتی – قابل خواندن نیست.

آیا می‌دانستید؟ مفهوم کلیدهای عمومی و خصوصی، که اساس رمزنگاری مدرن است، اولین بار در سال ۱۹۷۶ توسط وایتفیلد دیفی و مارتین هلمن معرفی شد. کار آنها در زمینه رمزنگاری نامتقارن، ارتباطات امن را متحول کرد و امکان تبادل داده‌های امن را بدون نیاز به اشتراک‌گذاری یک کلید مخفی از قبل فراهم کرد.

رویکرد واتساپ به رمزنگاری

واتساپ در سال ۲۰۱۶ رمزنگاری سرتاسری را به طور پیش‌فرض برای تمام ارتباطات معرفی کرد. این شامل پیام‌های متنی، تماس‌های صوتی و تصویری، عکس‌ها و ویدیوها می‌شود. واتساپ از پروتکل سیگنال، توسعه یافته توسط Open Whisper Systems استفاده می‌کند که به طور گسترده به عنوان یکی از امن‌ترین پروتکل‌های رمزنگاری موجود شناخته می‌شود.

• تولید و مدیریت کلید: هر کاربر واتساپ مجموعه‌ای منحصر به فرد از کلیدهای عمومی و خصوصی دارد که به طور خودکار تولید می‌شوند. این کلیدها روی دستگاه کاربر ذخیره می‌شوند و کلیدهای خصوصی هرگز دستگاه را ترک نمی‌کنند، تا اطمینان حاصل شود که فقط کاربر می‌تواند پیام‌ها را رمزگشایی کند.
• محرمانگی رو به جلو: واتساپ همچنین از ویژگی‌ای به نام محرمانگی رو به جلو استفاده می‌کند که اطمینان می‌دهد هر پیام با یک کلید جلسه منحصر به فرد رمزگذاری می‌شود. حتی اگر یک کلید رمزنگاری به خطر بیفتد، نمی‌توان از آن برای رمزگشایی پیام‌های گذشته یا آینده استفاده کرد.

رویکرد تلگرام به رمزنگاری

تلگرام رویکرد کمی متفاوتی نسبت به رمزنگاری دارد. در حالی که تلگرام رمزنگاری سرتاسری را برای ویژگی “چت‌های مخفی” خود ارائه می‌دهد، چت‌های معمولی یا ابری با مدل رمزنگاری کلاینت-سرور/سرور-کلاینت ایمن شده و به صورت رمزنگاری شده در ابر تلگرام ذخیره می‌شوند. این بدان معناست که در حالی که داده‌ها بین کاربر و سرورهای تلگرام رمزنگاری می‌شوند، به طور پیش‌فرض رمزنگاری سرتاسری ندارند.

• چت‌های مخفی: چت‌های مخفی در تلگرام از رمزنگاری سرتاسری استفاده می‌کنند و در سرورهای تلگرام ذخیره نمی‌شوند. این چت‌ها مختص دستگاه هستند، یعنی فقط می‌توان به آنها روی دستگاه‌هایی که در آنها شروع شده‌اند دسترسی داشت. چت‌های مخفی همچنین ویژگی‌هایی مانند پیام‌های خود-تخریب را ارائه می‌دهند که لایه دیگری از حریم خصوصی را اضافه می‌کند.
• پروتکل MTProto: تلگرام از پروتکل رمزنگاری سفارشی خود به نام MTProto برای چت‌های مخفی استفاده می‌کند. این پروتکل شامل ترکیبی از رمزنگاری متقارن AES ۲۵۶ بیتی، رمزنگاری RSA ۲۰۴۸ بیتی و تبادل کلید امن دیفی-هلمن است. با وجود امن بودن، برخی از کارشناسان از MTProto به دلیل عدم شفافیت یا آزمایش گسترده مانند پروتکل سیگنال مورد استفاده واتساپ انتقاد کرده‌اند.

مقایسه واتساپ و تلگرام

علاوه بر رویکردهای رمزنگاری، ویژگی‌های مرتبط با حریم خصوصی دیگری نیز در هر دو اپلیکیشن وجود دارد که باید مقایسه شوند. در اینجا جدولی از تفاوت‌های بین این دو ارائه شده است.

آیا می‌دانستید؟ رمزنگاری سرتاسری اطمینان می‌دهد که فقط شما و گیرنده می‌توانید داده‌های شما را بخوانید، حتی ارائه‌دهنده ابر نمی‌تواند به آن دسترسی داشته باشد، در حالی که رمزنگاری در حالت استراحت از داده‌های ذخیره شده محافظت می‌کند، اما ارائه‌دهنده ممکن است همچنان کلیدهای رمزگشایی را در اختیار داشته باشد.