هوش مصنوعی در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین فناوریهای تحول‌آفرین در صنایع مختلف از جمله صنعت مالی تبدیل شده است. پیشرفت‌های سریع در حوزه هوش مصنوعی، به ویژه با ظهور مدل‌های زبانی بزرگ و هوش مصنوعی مولد، توجه زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. در این میان، تلاش برای ورود هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران نیز از این روند جهانی مستثنی نبوده و در حال بررسی و ارزیابی پتانسیل‌های هوش مصنوعی برای بهبود عملیات و خدمات خود است.
روند جهانی توسعه هوش مصنوعی
پیشرفت سریع هوش مصنوعی مرهون پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه قدرت پردازش رایانه‌ها و رشد تصاعدی داده‌های در دسترس بوده است. افزایش ظرفیت پردازش داده‌ها و کاهش هزینه‌های آن، همراه با دسترسی به حجم عظیمی از داده‌ها از منابع مختلف مانند رسانه‌های اجتماعی و اینترنت اشیا، زمینه را برای توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی فراهم کرده است.
در سال‌های اخیر، ظهور مدل‌های زبانی بزرگ مانند ChatGPT و هوش مصنوعی مولد، تحولی عظیم در این حوزه ایجاد کرده است. این مدل‌ها با قابلیت تولید محتوای متنی، تصویری و صوتی با کیفیت بالا، توجه عموم مردم را به خود جلب کرده‌اند. سرعت پذیرش این فناوری‌ها بسیار چشمگیر بوده است، به طوری که ChatGPT توانست در مدت تنها ۲ ماه به ۱۰۰ میلیون کاربر دست یابد.
وضعیت هوش مصنوعی در صنعت مالی جهان
علی‌رغم هیجان زیاد پیرامون هوش مصنوعی، استفاده از آن در صنعت مالی جهان هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. موارد استفاده پیشرفته هوش مصنوعی با اتوماسیون کامل و بدون دخالت انسان در بازارهای مالی هنوز عمدتاً در مرحله توسعه و آزمایش هستند.
در حال حاضر، استفاده از هوش مصنوعی در صنعت مالی بیشتر در حوزه‌های زیر متمرکز است:
– اتوماسیون فرآیندها و افزایش بهره‌وری در بخش‌های پشتیبانی و میانی سازمان‌ها
– کمک به تحلیل داده‌ها و مدیریت ریسک
– بهبود تجربه مشتری و ارائه خدمات شخصی‌سازی شده
– تولید محتوا و گزارش‌های مالی با استفاده از هوش مصنوعی مولد
– کمک به فرآیندهای منابع انسانی و استخدام
توسعه آهسته هوش مصنوعی در حوزه مالی تا حدی به دلیل قانون‌مندی شدید این صنعت است. مقررات سختگیرانه در زمینه حفاظت از داده‌ها، مدیریت ریسک و حفظ حریم خصوصی مشتریان، چالش‌هایی را برای استفاده گسترده از هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
وضعیت هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران
صنعت مالی ایران نیز همگام با روندهای جهانی در حال بررسی و ارزیابی پتانسیل‌های هوش مصنوعی است. بر اساس نظرسنجی انجام شده از مدیران و رهبران مالی ایران، واکنش‌های زیر نسبت به هوش مصنوعی مشاهده شده است:
– هیجان: ۸۶ درصد
– شیفتگی: ۷۶ درصد
– نااطمینانی: ۷۱ درصد
– اعتماد: ۶۰ درصد
– شگفتی و تعجب: ۳۰ درصد
– اضطراب: ۲۹ درصد
– گیجی و ابهام: ۲۴ درصد
– ترس: ۱۱ درصد
این آمار نشان می‌دهد که مدیران مالی ایران نسبت به هوش مصنوعی هیجان‌زده و مشتاق هستند، اما در عین حال نااطمینانی و ابهام‌هایی نیز وجود دارد. این واکنش‌ها تا حد زیادی مشابه روندهای جهانی است.
چالش‌ها و موانع توسعه هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران
علی‌رغم اشتیاق مدیران مالی ایران به استفاده از هوش مصنوعی، موانع و چالش‌هایی بر سر راه توسعه گسترده آن وجود دارد:
- زیرساخت‌های فناوری: بسیاری از نهادهای مالی ایران دارای زیرساخت‌های فناوری قدیمی هستند که پیاده‌سازی راهکارهای پیشرفته هوش مصنوعی را دشوار می‌سازد.
- مدیریت داده: حجم زیادی از داده‌های موجود در نهادهای مالی ایران غیرساختاریافته و پراکنده هستند. مدیریت و یکپارچه‌سازی این داده‌ها برای استفاده در مدل‌های هوش مصنوعی چالش‌برانگیز است.
- قوانین و مقررات: صنعت مالی ایران نیز مانند سایر کشورها با مقررات سختگیرانه‌ای مواجه است. تطبیق راهکارهای هوش مصنوعی با این مقررات نیازمند دقت و بررسی‌های زیادی است.
- کمبود نیروی متخصص: توسعه و پیاده‌سازی راهکارهای هوش مصنوعی نیازمند متخصصان ماهر است که در حال حاضر در ایران با کمبود مواجه هستند.
- هزینه‌های بالا: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فناوریهای مورد نیاز برای توسعه هوش مصنوعی هزینه‌بر است و برخی نهادهای مالی ممکن است توان مالی کافی برای این سرمایه‌گذاری را نداشته باشند.
- نگرانی‌های امنیتی: با توجه به حساسیت داده‌های مالی، نگرانی‌هایی در مورد امنیت و حفظ حریم خصوصی در استفاده از هوش مصنوعی وجود دارد.
فرصت‌ها و پتانسیل‌های هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران
علی‌رغم چالش‌های موجود، هوش مصنوعی پتانسیل‌های زیادی برای بهبود و تحول صنعت مالی ایران دارد:
- افزایش کارایی و بهره‌وری: اتوماسیون فرآیندها با استفاده از هوش مصنوعی میتواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت عملیات کمک کند.
- بهبود مدیریت ریسک: مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی می‌توانند به شناسایی و پیش‌بینی ریسک‌های مالی کمک کنند.
- ارائه خدمات شخصی‌سازی شده: هوش مصنوعی امکان ارائه خدمات و پیشنهادات متناسب با نیازهای هر مشتری را فراهم می‌کند.
- مبارزه با تقلب و پولشویی: الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند در شناسایی الگوهای مشکوک و جلوگیری از تقلب‌های مالی موثر باشند.
- بهبود تصمیم‌گیری: تحلیل داده‌های بزرگ با استفاده از هوش مصنوعی میتواند به مدیران در اتخاذ تصمیمات بهتر و سریع‌تر کمک کند.
- نوآوری در محصولات و خدمات: هوش مصنوعی میتواند زمینه را برای ارائه محصولات و خدمات مالی جدید و نوآورانه فراهم کند.
راهکارها و توصیه‌ها برای توسعه هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران
برای بهره‌برداری از پتانسیل‌های هوش مصنوعی در صنعت مالی ایران، راهکارها و توصیه‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: نهادهای مالی باید در به‌روزرسانی و ارتقای زیرساخت‌های فناوری خود سرمایه‌گذاری کنند.
- بهبود مدیریت داده: ایجاد سیستم‌های یکپارچه مدیریت داده و ساختاردهی به داده‌های موجود ضروری است.
- همکاری با شرکت‌های فناوری: همکاری با استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری میتواند به انتقال دانش و فناوری کمک کند.
- آموزش و توسعه نیروی انسانی: سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان و جذب متخصصان هوش مصنوعی باید در اولویت قرار گیرد.
- تدوین چارچوب‌های قانونی: همکاری بین نهادهای مالی و قانون‌گذاران برای تدوین مقررات مناسب برای استفاده از هوش مصنوعی ضروری است.
- شروع با پروژه‌های کوچک: آغاز با پروژه‌های پایلوت و کوچک میتواند به کسب تجربه و شناسایی چالش‌ها کمک کند.
- توجه به امنیت و حفظ حریم خصوصی: اطمینان از امنیت داده‌ها و حفظ حریم خصوصی مشتریان باید در اولویت قرار گیرد.
- رصد روندهای جهانی: پیگیری مداوم پیشرفت‌های هوش مصنوعی در سطح جهانی و الگوبرداری از تجربیات موفق ضروری است.
سخن پایانی
هوش مصنوعی پتانسیل زیادی برای تحول و بهبود صنعت مالی ایران دارد. علی‌رغم چالش‌ها و موانع موجود، مدیران و رهبران مالی ایران نسبت به این فناوری مشتاق و هیجان‌زده هستند. با سرمایه‌گذاری مناسب در زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی، بهبود مدیریت داده و همکاری با شرکت‌های فناوری، صنعت مالی ایران میتواند از مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند شود و خدمات بهتر و کارآمدتری را ارائه دهد.
منبع: رصدخانه فناوریهای نوین مالی سپهر
