معامله انتقام جویانه به عنوان یکی از عوامل اصلی شکست معامله‌گران شناخته شده است. این پدیده، که توسط برت استینبارگر، معامله‌گر و مربی معاملات مشهور، “روشی خطرناک و غیرمنطقی برای استفاده از سرمایه معاملاتی” توصیف شده است، اغلب نادیده گرفته میشود. با این حال، باید توجه داشت که اکثر معامله‌گران در مقطعی از مسیر معاملاتی خود با این چالش مواجه می‌شوند.در این راهنمای جامع، به بررسی دقیق معامله انتقام جویانه پرداخته میشود. علاوه بر این، دلایل وقوع آن مورد بحث قرار می‌گیرد و راهکارهای موثر برای جلوگیری از تسلیم شدن به این رفتار ارائه می‌گردد. با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است که هر معامله‌گر با مفهوم معامله انتقام جویانه آشنا شود و راه‌های مقابله با آن را بیاموزد.
تعریف و ماهیت معامله انتقام جویانه
معامله انتقام جویانه به عنوان یک واکنش طبیعی و احساسی شناخته میشود که پس از متحمل شدن یک ضرر قابل توجه رخ می‌دهد. در این شرایط، معامله‌گر بدون در نظر گرفتن زمان کافی برای تفکر و بررسی استراتژی خود، بلافاصله وارد معامله دیگری میشود. این اقدام با هدف جبران سریع ضرر انجام میشود، اما اغلب نتیجه معکوس به همراه دارد.باید توجه داشت که پیش‌بینی بازارها کار ساده‌ای نیست و معامله‌ای که انتظار می‌رود برنده باشد، ممکن است به ضرری بزرگتر از قبل منجر شود. در واقع، معامله انتقام جویانه زمانی اتفاق می‌افتد که تلاش میشود با اجبار یک معامله، ضرر قبلی جبران شود. این رفتار اغلب در میان معامله‌گرانی دیده میشود که پس از یک دوره موفق، با یک ضرر بزرگ مواجه شده‌اند.همانطور که استینبارگر اشاره کرده است، معامله انتقام جویانه از خشم ناشی میشود. معامله‌گر از ضرر خود عصبانی است و میل شدیدی برای بازگرداندن سریع آنچه از دست داده، دارد. این احساسات قوی می‌توانند منجر به تصمیم‌گیری‌های نادرست و پرخطر شوند.
دلایل و انگیزه‌های پشت معامله انتقام جویانه
معامله انتقام جویانه از ترکیبی پیچیده از احساسات نشأت می‌گیرد که شامل خشم، ترس، شرم و طمع میشود. این پدیده محدود به معامله‌گران تازه‌کار نیست و حتی افراد با تجربه نیز ممکن است گرفتار آن شوند. مربیان معاملاتی که با طیف گسترده‌ای از معامله‌گران کار کرده‌اند، بر تأثیر مخرب این رفتار تأکید دارند.در بسیاری از موارد، معامله‌گرانی که به معامله انتقام جویانه روی می‌آورند، تمایل دارند حجم معاملات خود را افزایش دهند. این اقدام با این تصور انجام میشود که معامله بعدی حتماً سودآور خواهد بود. اما واقعیت این است که چنین رویکردی اغلب منجر به ضررهای بیشتر میشود.خشم و طمع از جمله احساسات غالبی هستند که می‌توانند منجر به معامله انتقام جویانه شوند. معامله‌گر، تحت تأثیر این احساسات، ممکن است بدون تفکر کافی وارد معامله شود. این در حالی است که اکثر اوقات، نتیجه چنین معاملاتی برخلاف انتظار معامله‌گر رقم می‌خورد و منجر به ضرر بیشتر میشود.از سوی دیگر، ترس و شرم نیز می‌توانند عوامل محرک معامله انتقام جویانه باشند. برخی معامله‌گران از پذیرش و قبول ضرر، به ویژه اگر مبلغ قابل توجهی باشد، هراس دارند. این ترس میتواند ناشی از نگرانی درباره واکنش دیگران، از جمله دوستان، خانواده یا همکاران باشد. حفظ وجهه و اعتبار، به خصوص برای معامله‌گرانی که شهرت خوبی در زمینه موفقیت در معاملات دارند، میتواند انگیزه قوی‌ای برای معامله انتقام جویانه باشد.
بیشتر بخوانید : رفتار گله ای در بازار های مالی
راه‌های موثر برای مبارزه با معامله انتقام جویانه
با توجه به تأثیر بالقوه معامله انتقام جویانه، متوقف کردن آن به نفع و سود هر معامله‌گر است. بر اساس تجربیات چندین مربی معاملاتی و روانشناس معاملاتی که با هزاران معامله‌گر کار کرده‌اند، پنج روش موثر برای مبارزه با معامله انتقام جویانه ارائه شده است.
۱. عقب‌نشینی موقت حین معامله انتقام جویانه
اگرچه حفظ دیدگاه عینی و کنترل احساسات پس از یک ضرر، به ویژه ضرری بزرگ، دشوار است، اما بهترین اقدام، عقب‌نشینی موقت از معامله، حتی برای مدتی کوتاه، است. توصیه میشود:
- یک یا دو روز از معامله دست کشیده شود.
- معامله متوقف گردد.
- در صورت احساس نیاز به حضور در بازار، تنها یک معامله کوچک انجام شود.
همچنین، تجدیدنظر در برنامه معاملاتی میتواند مفید باشد. به جای انجام معاملات، بهتر است نحوه معامله پس از این وقفه کوتاه تنظیم شود.
2. خودارزیابی
پس از ایجاد این وقفه موقت از بازارها، زمان آن فرا می‌رسد که یک خودارزیابی عینی و بدون احساسات انجام شود تا دلایل منجر به ضرر و معامله انتقام جویانه مشخص گردد.استینبارگر، نویسنده کتاب “روانشناسی معاملات”، بر اهمیت خودآگاهی معامله‌گر هنگام مواجهه با معامله انتقام جویانه و سایر شرایط چالش‌برانگیز معاملاتی تأکید می‌کند.در مصاحبه‌ای درباره روانشناسی معاملات، استینبارگر اظهار داشت: “برای آگاهی از آنچه در حال وقوع است، یک معامله‌گر باید خودآگاه باشد. او باید ابتدا آگاه شود و از صفحه نمایش فاصله بگیرد و وضعیت را ارزیابی کند. یک معامله‌گر به دیدگاهی عینی از وضعیت نیاز دارد تا بتواند معامله انتقام جویانه و پیامدهای آن را اصلاح کند.”
۳. ارزیابی شرایط بازار
زمان آن فرا می‌رسد که آنچه در بازارها در حال وقوع است، مورد ارزیابی قرار گیرد:
- آیا بازارها برای معامله بیش از حد متلاطم هستند؟
- آیا روندها یا فرصت‌های معاملاتی قوی وجود ندارد؟
- چه عاملی در این دوره خاص، بازارها را هدایت می‌کند که معامله را دشوار می‌سازد؟
با نگاهی دقیق‌تر، می‌توان دریافت که اگرچه داده‌های اقتصادی عمده و رویدادهایی مانند جلسات FOMC، صورتجلسات اوپک و سایر تصمیمات بانک مرکزی می‌توانند فرصت‌های معاملاتی ایجاد کنند، اما همچنین می‌توانند نوسانات زیادی در بازارها ایجاد نمایند. گاهی اوقات، این نوسانات ممکن است به حدی زیاد باشد که انجام معامله را غیرقابل توجیه سازد.
۴. ارزیابی استراتژی معاملاتی
همچنین، ارزیابی استراتژی معاملاتی خود برای بررسی تناسب آن با شرایط فعلی بازار اهمیت دارد. این امر فرصتی را برای ایجاد تغییرات لازم (در صورت نیاز) در نحوه معامله فراهم می‌کند.این زمان مناسبی برای بازنگری در استراتژی‌های ورود و خروج است:
- آیا استراتژی خروج قوی در دست دارید؟
- آیا به استراتژی خروج خود پایبند بوده‌اید؟
- در مورد معیارهای ورود چطور؟
- آیا یک نقطه ورود قوی را مشاهده کرده‌اید یا معامله را اجبار کرده‌اید؟
۵. ایجاد تغییرات لازم جهت جلوگیری از معامله انتقام‌جویانه
پس از انجام تمام ارزیابی‌ها، در موقعیتی قرار خواهید گرفت که بتوانید تغییرات لازم را چه در استراتژی معاملاتی و چه در روش‌های معاملاتی خود ایجاد کنید. همچنین ممکن است زمان مناسبی برای ایجاد تغییرات در روتین معاملاتی باشد، پس از آنکه نقاط قوت و ضعف در معاملات خود را شناسایی کرده‌اید.در کتاب “معاملات با عملکرد بالا”، استیو وارد، نویسنده و معامله‌گر، پیشنهاد می‌کند که معامله‌گران یک آیین پس از ضرر ایجاد کنند. او این استراتژی چهار مرحله‌ای را بر اساس کتاب “ذهن ورزشی” جفری هاجز به اشتراک می‌گذارد:
- تصدیق کنید که معامله بازنده آنچه شما می‌خواستید/انتظار داشتید نبوده است.
- بازخورد و آنچه آموخته‌اید را یادداشت کنید، سپس معامله را “دور بیندازید”.
- آنچه را که آرزو داشتید اتفاق بیفتد، به صورت ذهنی تمرین کنید.
- به خود تأکید کنید – دفعه بعد اینگونه عمل خواهم کرد.
برت استینبارگر و استیو وارد از جمله مربیان معاملاتی بسیار مورد احترام در جهان هستند و کتاب‌های آنها اطلاعات مفیدی درباره چالش‌ها و مسائل مختلف روانشناسی معاملات ارائه می‌دهند. برای درک عمیق‌تر روانشناسی یک معامله‌گر حرفه‌ای، خواندن کتاب‌های “روانشناسی معاملات” و “معاملات با عملکرد بالا” توصیه میشود.
چگونه در معاملات منضبط بمانیم؟
برای دوری از معامله انتقام‌جویانه، حفظ انضباط در معاملات ضروری است. معامله بدون انضباط میتواند منجر به نتایج نامطلوب و احساسات مخرب شود. در ادامه، نکات مفیدی برای حفظ و تقویت انضباط معاملاتی ارائه میشود:
- به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید.
- درک کنید که ضررها بخشی از معاملات هستند، ضرر را بپذیرید و به پیش بروید.
- بدانید چه زمانی باید متوقف شوید (پس از ۳ معامله نامطلوب، قدمی به عقب بردارید و استراحت کوتاهی داشته باشید).
- از اشتباهات خود درس بگیرید.
- روال معاملاتی خود را حفظ کنید.
عوامل متعددی وجود دارند که باعث می‌شوند معامله‌گران به سمت معامله انتقام‌جویانه سوق پیدا کنند. این عوامل را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: عوامل روانی و احساسی، عوامل رفتاری، و عوامل محیطی.
عوامل روانی و احساسی معامله انتقام جویانه
در زمینه عوامل روانی و احساسی، خشم و ناامیدی نقش مهمی ایفا می‌کنند. پس از متحمل شدن یک ضرر بزرگ، معامله‌گر ممکن است احساس خشم و ناامیدی کند و در نتیجه، تمایل پیدا کند که فوراً این احساسات منفی را با یک معامله موفق جبران نماید. علاوه بر این، ترس از دست دادن فرصت‌های سودآور نیز میتواند باعث شود معامله‌گر بدون تحلیل کافی وارد معاملات شود.از سوی دیگر، طمع نیز عامل مهم دیگری است که میتواند منجر به تصمیم‌گیری‌های پرخطر شود. میل شدید به جبران سریع ضررها و کسب سود بیشتر، اغلب معامله‌گران را به سمت معاملات انتقام‌جویانه سوق می‌دهد. همچنین، احساس شرمندگی از ضرر، به خصوص در برابر دیگران، میتواند انگیزه‌ای قوی برای انجام معامله انتقام‌جویانه باشد.
عوامل رفتاری معامله انتقام جویانه
در حوزه عوامل رفتاری، عدم پایبندی به برنامه معاملاتی یکی از مهم‌ترین دلایل است. نادیده گرفتن استراتژی‌های از پیش تعیین شده در شرایط استرس‌زا میتواند منجر به تصمیمات نادرست شود. علاوه بر این، اعتماد به نفس کاذب و اطمینان بیش از حد به توانایی‌های خود برای جبران ضررها نیز میتواند معامله‌گر را به سمت معاملات پرخطر سوق دهد. همچنین، نداشتن مدیریت ریسک مناسب و عدم استفاده از ابزارهایی مانند حد ضرر که می‌توانند از ضررهای بزرگ جلوگیری کنند، از دیگر عوامل رفتاری مهم هستند.
عوامل محیطی معامله انتقام جویانه
در نهایت، عوامل محیطی نیز نقش مهمی در شکل‌گیری معاملات انتقام‌جویانه دارند. فشار اجتماعی و احساس نیاز به اثبات خود به دیگران یا حفظ یک تصویر موفق میتواند معامله‌گر را به سمت تصمیمات نادرست سوق دهد. همچنین، شرایط بازار و نوسانات شدید آن میتواند باعث تصمیم‌گیری‌های احساسی شود.برای جلوگیری از معامله انتقام‌جویانه، ضروری است که معامله‌گران بر کنترل احساسات، پایبندی به استراتژی معاملاتی، و مدیریت ریسک مناسب تمرکز کنند. علاوه بر این، گرفتن فاصله موقت از بازار پس از ضررهای بزرگ و تحلیل عینی شرایط میتواند به اتخاذ تصمیمات منطقی‌تر کمک کند. با آگاهی از این عوامل و تلاش برای مدیریت آنها، معامله‌گران می‌توانند از دام معاملات انتقام‌جویانه دوری کرده و به سمت معاملات سودآورتر و کم‌خطرتر حرکت کنند.
نتیجه‌گیری
این مقاله برخی از اقدامات عملی و گام به گام برای مبارزه با معامله انتقام‌جویانه را بر اساس تجربیات مربیان معاملاتی و روانشناسان معاملاتی بسیار مورد احترام ارائه می‌دهد. اگر با معامله انتقام‌جویانه دست و پنجه نرم می‌کنید و می‌خواهید آن را کنترل کنید، این بینش‌ها می‌توانند برای قرار گرفتن در مسیر درست به شما کمک کنند.
